www.eprace.edu.pl » milosc-mlodziezy » Metodologiczne podstawy badań własnych » Metody techniki i narzędzia badawcze

Metody techniki i narzędzia badawcze

Każda z nauk, dążąc do uchwycenia obiektywnych prawidłowości badanych zjawisk musi opierać się na takich podstawach, które będą w miarę niezawodne i pozwolą wysunąć logiczne wnioski. Aby zrealizować postawione sobie cele, trzeba dobrać odpowiednie metody pracy, techniki i narzędzia badawcze. One to bowiem warunkują właściwe przeprowadzenie badań, a tym samym pozwalają na uzyskanie odpowiedzi na postawione pytania problemowe. Nieprawidłowe stosowanie nawet najlepszej metody może wypaczyć obraz badanej rzeczywistości. T. Pilch określa metodę jako „zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego”115. Do metod badań można zaliczyć:

- sondaż diagnostyczny, który jest jedną z najpopularniejszych i najczęściej stosowanych metod. Jest to sposób gromadzenia wiedzy, obejmujący wszelkiego typu zjawiska społeczne, stany świadomości społecznej, opinie i poglądy określonych zbiorowości, narastanie badanych zjawisk, ich tendencji i nasilenia. Dotyczy zjawisk jakby rozproszonych w społeczeństwie, a nie tych, które posiadają instytucjonalną lokalizację. Sondaż opiera się na badaniu specjalnie dobranej próby reprezentacyjnej z populacji generalnej,

- monografię pedagogiczną, czyli metodę, która prowadzi do opisu instytucji wychowawczych np. szkoły, spółdzielni mieszkaniowej, placówki opiekuńczo-wychowawczej. W badaniach tych dąży się do wejrzenia w głąb funkcjonowania instytucji jako systemu społecznego i systemu związanej ze sobą grupy ludzi. Pozwala na rozpoznanie struktury i efektywności działań wychowawczych, do postawienia diagnozy określonych niedomogów i opracowania koncepcji ewentualnych ulepszeń116. Metoda ta jest dość łatwa w realizacji i oddaje szereg zasług w badaniach pedagogicznych,

- metodę indywidualnego przypadku, która sprowadza się do biografii ludzkich. Jest sposobem badań polegającym na analizie jednostkowych losów ludzkich, uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych117,

- eksperyment pedagogiczny, którego charakter polega na wprowadzeniu do wybranego układu (np. zbiorowości społecznej) specjalnie przez nas wybranego czynnika w celu uzyskania pożądanych zmian układu lub w celu sprawdzenia jakie zmiany zajdą pod wpływem tego nowego czynnika (zwanego zmienną niezależną)118. Rezultatem są zawsze określone zmiany. Nie można dopuścić jednak, aby w założeniach badawczych przyjęto świadomie działania szkodliwe dla określonej grupy (np. wzbudzanie agresji). Dlatego tak ważne jest etyczne postępowanie badacza.

W badaniach pedagogicznych są stosowane także różne techniki badań. Natomiast narzędzie badawcze to przedmiot służący do realizacji wybranej techniki badań119. Według T. Pilcha „techniki badań są czynnościami określonymi przez dobór odpowiedniej metody i przez nią uwarunkowanymi (…) Technika badawcza ogranicza się do czynności pojedynczych lub pojedynczo jednorodnych”120. Wśród technik badawczych wykorzystywanych w badaniach pedagogicznych można wymienić, m.in.:

- obserwację, która jest celowym tzn. ukierunkowanym i zamierzonym oraz systematycznym postrzeganiem badanego przedmiotu, procesu lub zjawiska121. Dostarcza najbardziej naturalnej i najbardziej prawdziwej wiedzy. Obserwacja może być:

a) otwarta albo swobodna, stosowana przez pedagogów, organizatorów. Można uzyskać dzięki niej wiedzę ogólną o obiekcie badań, a ta z kolei daje możliwość bardziej szczegółowego rozplanowania dalszego toku badań, oraz sformułowania wstępnych zagadnień czy hipotez roboczych;

b) systematyczna obserwacja bezpośrednia lub pośrednia, polegająca na planowanym gromadzeniu spostrzeżeń przez określony czas. Wymaga zaplanowania takich elementów jak: problematyka, czas, sposób gromadzenia materiałów. Szczególnym przypadkiem tego rodzaju obserwacji jest obserwacja uczestnicząca, gdy badający staje się uczestnikiem badanej zbiorowości i zostanie przez nią zaakceptowany. Może ona mieć dwie postaci: jawną, gdy członkowie grupy zostaną poinformowani o roli badającego oraz ukrytą, gdy grupa nie wie o roli jaką spełnia nowy jej członek czyli badacz122.

Obserwacja powinna być planowa, systematyczna i dokładna.

- wywiad, który jest rozmową między badaczem a respondentem lub respondentami według opracowanych wcześniej dyspozycji lub w oparciu o specjalny kwestionariusz123. Służy głównie do poznawania faktów, opinii i postaw danej zbiorowości. Przedmiotem wywiadu jest uzyskanie informacji. Warunkiem przeprowadzenia dobrego wywiadu jest zaufanie, szczerość i przychylność badanego. Można wymienić następujące typy wywiadów:

- skategoryzowany, zapewniający większą ścisłość i porównywalność danych i nieskategoryzowany, dający możliwość swobody w formułowaniu pytań, a nawet zadawania pytań dodatkowych w celu pogłębienia zagadnienia,

- jawny, gdzie badany jest informowany o celach, charakterze i przedmiocie wywiadu oraz jawny nieformalny i ukryty, gdzie badany nie wie co jest przedmiotem badania,

- indywidualny i zbiorowy, w zależności od liczby osób biorących jednorazowo udział w wywiadzie.

- analizę treści, służącą do obiektywnego, systematycznego i ilościowego opisu jawnej treści przekazów informacyjnych124. Treść dokumentów może ukazywać różne zjawiska i przemiany cech psychicznych czy charakterystyk. Można uzyskać dzięki tej technice informacje o osobowości, psychice, pragnieniach, wyobrażeniach czy potrzebach ludzi. Oprócz tego technika ta pozwala na postawienie diagnozy cech psychicznych osób czy grup.

- techniki projekcyjne, które pozwalają poznać postawy indywidualne i zbiorowe dzięki działaniu czynnika celowo zorganizowanego, który powinien wywołać określone reakcje i postawy emocjonalne. Czynnik ten czy też inaczej sytuacja bodźcowa nabiera znaczenia przez to, że działa na podświadomość badanego, to ona bowiem narzuca indywidualne znaczenie temu czynnikowi. Przedmiotem zainteresowania jest charakter, siła, natężenie, trwanie reakcji. Najczęściej stosuje tę technikę psychologia kliniczna i eksperymentalna. Spośród technik projekcyjnych najbardziej znane są techniki werbalne, polegające na kojarzeniu słów, kończeniu zdań lub odpowiedziach na specjalne pytania oraz obrazkowe, które polegają na opisywaniu treści np. podsuniętych obrazków.

- ankietę, która jest „techniką gromadzenia informacji polegającą na wypełnieniu najczęściej samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy na ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub częściej bez obecności ankietera”125. Jest to szczególny przypadek wywiadu. Badania ankietowe mają charakter masowy i mogą dotyczyć wąskiego zagadnienia bądź problemu szerszego, ale rozbitego na kilka zagadnień bardziej szczegółowych. Jest narzędziem poznania cech zbiorowości, faktów, opinii o zdarzeniach, danych liczbowych. Ankieta powinna być czytelna i przejrzysta, a powinna składać się następujących elementów:

a) informacji o instytucji firmującej badania

b) zwięzłej informacji o celu jakiemu służy ankieta

c) dodatkowych wyjaśnień (podziękowania, informacje o sposobie zwrotu ankiety)

d) pytań, odnoszących się do celów dla jakich ankietę sporządzono (dotyczące badanego problemu czy odnoszące się do respondenta)

e) instrukcji, dotyczących tego jak odpowiadać na pytania126.

W ankiecie mogą znajdować się pytania zamknięte i zaopatrzone w tzw. kafeterię, czyli zestaw wszelkich możliwych odpowiedzi. Kafeterie mogą być:

- zamknięte czyli jest to ograniczony zestaw możliwych odpowiedzi,

- półotwarte, czyli taki zestaw możliwych do wyboru odpowiedzi, które zawierają jeden punkt oznaczony zazwyczaj słowem „inne”, które pozwala na zaprezentowanie własnej odpowiedzi, jeśli nie mieści się w żadnym zaproponowanym sformułowaniu,

- dysjunktywne, czyli wykluczające,

- koniunktywne, czyli pozwalające na wybranie kilku możliwych odpowiedzi127.

Przy układaniu pytań kwestionariusza ważne jest, aby:

  1. pytania były jasne i precyzyjne,

  2. pytania dotyczyły tylko jednej sprawy,

  3. respondenci byli w stanie udzielić odpowiedzi,

  4. respondenci chcieli udzielić odpowiedzi,

  5. pytania dotyczyły respondentów,

  6. zasadniczo pytania były krótkie,

  7. unikać negatywnych określeń, by nie sprawić kłopotu respondentom,

  8. sformułowanie pytań było takie, by nie prowadziło do „obciążonych odpowiedzi”128.

Istnieją różne rodzaje ankiet, m.in.: środowiskowe (przeprowadzane w określonym środowisku), prasowe (zamieszczane w prasie) i pocztowe (rozsyłane pocztą, stosowane, gdy ma miejsce rozproszenie ankietowanych). Ale można także wyróżnić ankiety jawne (imienne) i anonimowe. Ankieta jest najczęściej stosowaną techniką w badaniach pedagogicznych, gdyż pozwala poznać cechy zbiorowości, fakty, opinie, dane liczbowe. Ma ona charakter bezosobowy, pytania są standaryzowane, a jej anonimowość sprzyja szczerszym odpowiedziom respondentów. Wadą tej techniki jest fakt, iż nie można zadawać pytań dodatkowych badanym.

W niniejszej pracy posłużono się metodą sondażu diagnostycznego, gdyż badano opinie uczniów na temat zjawiska jakim jest miłość oraz techniką badawczą, jaką jest ankieta. Jest to anonimowa ankieta składającą się z 15 pytań, wypełniana przez uczniów dwóch szkół średnich. Pozwoliło to na zebranie materiału do analizy zjawiska, będącego treścią niniejszej pracy.



komentarze

praca fajna,ale nie do wykorzystania -brak przypisów,szkoda!

skomentowano: 2011-11-02 14:38:06 przez: jola

znalazłam przypisy,wszystko jest super!

skomentowano: 2011-11-02 14:44:24 przez: jola

jednak klops-przypisy niekompletne (brak wydawnictwa i roku wydania)
Pozdrawiam

skomentowano: 2011-11-02 14:52:57 przez: jola

Ktos moze podac przypisy,,nie moge ogarnac:P

skomentowano: 2011-12-18 13:24:36 przez: Bartek

Wiesław Siwiński, Metody pedagogiczne w dziedzinie kultury fizycznej i turystyki

skomentowano: 2012-01-08 12:35:44 przez:

Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.